Hà Tông Quyền

Tiểu sử

Hà Tông Quyền là danh sĩ đời Minh Mạng (明命; 1820-1841), còn gọi ông là Hà Quyền, tự Tốn Phủ, hiệu Phương Trạch, biệt hiệu Hải Ông, quê ở Cát Động, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Đông nay là huyện Thanh Oai, thành phố Hà Nội, học trò cao sĩ Lê Huy Thân.

Năm Nhâm Ngọ (1822), ông đỗ Tiến sĩ, làm đến Tham tri bộ Lại. Lúc ở nội các, lúc ở viện Cơ mật, ông hết lòng lo liệu việc dân việc nước. Ông nổi tiếng văn chương đương thời.

Năm Nhâm Thìn (1822), ông đi công cán ở nước ngoài, tại Ba Lăng (Bali thuộc xứ Nam Dương). Khi về, bao nhiêu thơ sáng tác trong lúc xa nước xa quê, ông gom thành một tập đề là Mộng dương, các thơ văn khác gom vào bộ Tốn Phủ thi văn tập.

Vua Minh Mạng khen tài ông: “Kiện tiệp tài tử”.

Năm Kỷ Hợi (1839), ông mất, hưởng dương 50 tuổi, được phong là Thượng thư bộ Lại. 

Phan Thanh Giản có đôi câu đối điếu ông:

“Khai khoa sự nghiệp suy tiền bối;

Tuyệt thế văn chương tất đại gia”.

Văn chương ông, hầu hết sĩ phu đều ca ngợi. Lúc hay tin bị đưa đi xa, ông bùi ngùi.

Thập tải trì khu bất cố gia,

Hữu danh vô thực nại ngô hà!

Quốc dân nhân vị quyên ai báo,

Thân sự duy ưng oán ngoại đa.

Thiên hữu đông xuân khan vãng phục,

Địa phi giang hải diệc phong ba

Tâm đài đãn nguyện thao trì định.

Vận khoảnh thương mang nhất hạo ca.

Bản dịch:

Dong ruổi mười năm chẳng ngó nhà,

Có danh không thực thế này a!

Liều mình chưa dễ đền ân nước,

Chác oán thôi rành bởi chuyện ta!

Trời có xuân đông rồi chuyển vận,

Đất không sông biển cũng phong ba.

Lòng riêng giữ vững tay chèo lái,

Man mác muôn trùng một tiếng ca.

Tác phẩm

• Tốn Phủ thi tập  
• Mộng  dương thi tập
• Liễu đường văn  tập,
• Hà Tốn Phủ thi  tập
• Thăng Long tam thập  vịnh
• Nguyễn triều tấu  biểu
• Minh Mệnh chánh  yếu
• Vịnh  Kiều tam thập thủ...
• (Theo Vietgle)